Աբու Դաբիի Նյու Յորքի համալսարանի սոցիոլոգ, պրոֆեսոր Գեորգի Դերլուգյանը Armenia Today-ին տված հարցազրույցում անդրադարձել է այսօր արդիական այնպիսի թեմաների, ինչպիսիք են հայ-թուրքական հաշտեցման գործընթացը, Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղ պայմանագրի հնարավոր կնքմանը և Արցախի ապագային:
-Այսօր Հայաստանում առավել քննարկվող թեմաներից են Ադրբեջանի հետ խաղաղ պայմանագրի հնարավոր կնքումն ու Երևանի ու Անկարայի միջև հաշտեցման գործընթացը։ Հայաստանի համար ինչ հնարավոր ռիսկեր և դիվիդենտներ են պարունակում այդ գործընթացները, որքանով է նպատակահարմար Հայաստանի համար նման բանակցությունների գնալ հենց հիմա։
– Գիտեք, նույնիսկ Ուկրաինայի ղեկավարությունը Ռուսաստանի հետ բանակցությունների է գնում, երբ ռմբակոծում են նրանց մայրաքաղաքը։ Իհարկե, բանակցությունները պետք է վարել։ Այլ բան է՝ ինչ պայմաններով և ինչի մասին է պետք պայմանավորվել։ Ես հատուկ անհրաժեշտություն չեմ տեսնում այսօր Ադրբեջանի հետ պայմանավորվել։
Մյուս կողմից, միանգամայն անհասկանալի է, իսկ ինչու Ադրբեջանը պետք է ինչ-որ համաձայնագիր կնքի Հայաստանի հետ, եթե նա կարծում է, որ պատերազմը չի ավարտվել։ Այսինքն՝ գոյություն ունի տարածք, որը Ադրբեջանը հերքում է՝ ասելով, թե չկա Լեռնային Ղարաբաղ։ Բաքուն հիմա Երևանին ամբողջական կապիտուլյացիա է առաջարկում։
Ինչ վերաբերում է Թուրքիային, ապա նրա հետ պայմանավորվելը նշանակում է օգնել Էրդողանին, նրան պետք է վերընտրվել 2023 թվականին։ Հույսն այն է, որ կվերընտրվի տնտեսական հաջողության հաշվին։
Ես կցանկանայի հայկական կողմից ինչ-որ փաստարկներ լսել. իսկ բանակցություններ վարել, իհարկե, միշտ պետք է։
-Ինչպե՞ս եք գնահատում Լեռնային Ղարաբաղում իրավիճակի վերջին սրումը, և այդ համատեքստում Արցախի ղեկավարության ուղերձը Ռուսաստանին՝ Ղարաբաղում ռուս խաղաղապահների թիվն ավելացնելու խնդրանքով։
– Միանգամայն ակնհայտ է, որ Ադրբեջանն այժմ իր առջև դնում է առավելագույն խնդիրներ, այն է՝ տարածքային ինքնիշխանության ամբողջական վերականգնում, ինչը նշանակում է Արցախի՝ որպես ինչ – որ հայկական կազմավորման լիակատար վերացում։
Կարող է արդյոք Ռուսաստանը մեծացնել իր ներկայությունն Արցախում՝ չգիտեմ։ Կարծում եմ՝ ոչ, քանի որ Ռուսաստանի համար պահը շատ լարված է։ Ինչ-որ իմաստ ունի Արցախի ղեկավարության ուղերձը Ռուսաստանի ղեկավարությանը՝ չեմ կարծում։ Ամենայն հավանականությամբ, դա արվել է տեղի բնակչության համար, որպեսզի ցույց տալ, որ մենք, իբր, ինչ-որ բան անում ենք։ Իսկ ի՞նչ կարող են անել նրանք։ Եկեք ազնիվ լինենք։
Մենք չգիտենք, թե ինչ է տեղի ունեցել 2020 թվականի նոյեմբերին։ Շատ շատերը դա չգիտեն, քանի որ ադրբեջանական հարձակումը կանգ է առել ինչ-ինչ պատճառներով՝ հազիվ թե այն պատճառով, որ Ալիևը չափավոր է եղել կամ չի հավատացել իր գործողության հաջողությանը։ Ինչ-որ բան տեղի է ունեցել, ամենայն հավանականությամբ, Ռուսաստանի կողմից։ Եվ հիմա, կարծում եմ, Բաքուն կփորձի հաղթել այդ իրավիճակը։ Իսկ թե ինչով դա կավարտվի, կախված է նրանից, թե որ կողմն ավելի պատրաստ կլինի։
Ռուսաստանի համար Արցախի անհետացումը ևս մեկ շատ լուրջ պարտություն կլինի։ Դեռ 2020 թվականին Ռուսաստանը պարտություն կրեց, երբ Թուրքիան փաստացի հայտնվեց այդ տարածաշրջանում։ Չէ որ Սիրիայում գործողության իմաստը որն էր։ Թույլ չտալ գրոհայինների հայտնվելը Ռուսաստանի սահմանների մոտ։ Մոսկվան փորձեց դա խաղարկել, և կարծես դա ստացվեց։ Այժմ ամեն ինչ կախված կլինի նրանից, թե Ռուսաստանն ինչ հաշվով կպարտվի Ուկրաինային։ Պետք է նախապատրաստվել Արցախի համար ծանր հետևանքների։ Ռուսաստանի թուլացման դեպքում մեզ մնում է ապավինել Տեր Աստծուն և մեր սեփական զենքին, ինչպես նաև բազմավեկտոր դիվանագիտությանը։ Մի խոսքով, պետք է դիվանագիտություն, զենք և հասարակական կարծիք պատրաստել։
