Ռուսաստանի ֆիզիկական անձանց տրանսֆերտների ներկայիս տեմպերի պահպանման դեպքում Հայաստանի 2023թ. պետբյուջեն կկատարվի, հակառակ դեպքում կան ռիսկեր, Armenia Today-ի հետ զրույցում նշել է տնտեսագետ Սուրեն Պարսյանը: «Հայաստանի 2023 թվականի պետական բյուջեի կատարողականը կախված կլինի Ռուսաստանից ֆինանսական միջոցների հոսքից, և որքան շատ լինեն այդ միջոցները, այնքան ավելի մեծ շանսեր կլինեն օրենքի նախագծի դրույթների կատարումն ապահովելու համար», – ասել է Պարսյանը:
Կառավարությունն անցած շաբաթ ներկայացրել է պետբյուջեի նախագծի հիմնական դրույթները, ըստ որի՝ 2023 թվականին պետությունը նախատեսում է զգալիորեն ավելացնել ծախսերի ծավալները՝ 2022 թվականի բյուջեի համեմատ միանգամից 18,3 %-ով։ Այդ աճը հիմնականում պայմանավորված է պաշտպանության, ենթակառուցվածքների, սոցիալական և տնտեսական ծրագրերի իրականացման ծախսերի աճով, հստակեցրել է փորձագետը։
2023թ. պետբյուջեի եկամուտները կավելանան 360 մլրդ դրամով։ Կառավարությունը նաև ակնկալում է ՀՆԱ-ի 7 % աճ։ Ընթացիկ տարին կփակվի 11-12 % տնտեսական աճով, ակնկալում է կառավարությունը։ Սակայն, ինչպես կարծում է տնտեսագետը, նման էական աճը ոչ մի կերպ կապված չէ կառավարության տնտեսական գործունեության հետ, այն պայմանավորված է Ռուսաստանից ֆիզիկական անձանց տրանսֆերտների աճով և որոշ ընկերությունների տեղափոխմամբ, ինչը նպաստում է տնտեսական ակտիվության աճին, մասնավորապես՝ ծառայությունների, առևտրի և սննդի արդյունաբերության ոլորտներում:
Պարսյանը մատնանշել է նաև 2022թ. – ի 350 մլրդ դրամի դիմաց կապիտալ ծախսերն ավելացնելու իշխանությունների ծրագրերը: Այս առնչությամբ նա ուշադրություն է հրավիրել այն փաստի վրա, որ առաջին կիսամյակում կառավարությունը 41 %-ով թերակատարել է կապիտալ ծախսերի ծրագրերը, որոնք վերաբերում են շենքերի, կառույցների, ջրամբարների, ջրատարների կառուցմանը և այլն: «Նրանք չեն կարողացել լիարժեք իրականացնել 350 մլրդ դրամի ծրագրեր, բայց նախատեսում են հաջորդ տարի ուղղել 505 մլրդ դրամի կապիտալ ծախսերին՝ առանց բացատրություններ ներկայացնելու, թե կոնկրետ ինչ ենթակառուցվածքներով, ինչ հնարավորություններով և ինստիտուտներով կիրականացվեն այդ ծրագրերը», – ընդգծել է Պարսյանը: Փորձագետը այս հոդվածի ծախսերի կատարման հետ կապված խնդիրները պայմանավորել է այն ինստիտուտների բացակայությամբ, որոնք կարող են անցկացնել մրցույթներ, կազմել նախագծեր և վերահսկել աշխատանքների կատարումը:
Նա նշել է, որ ընթացիկ ծախսերով նախատեսված ծրագրերի շրջանակում նախատեսվում է բարձրացնել աշխատավարձերը, թոշակներն ու նպաստները։ Այսպես, օրինակ, նախատեսվում է նվազագույն աշխատավարձը 68 հազար դրամից բարձրացնել մինչև 75 հազար դրամ։ Այսպիսով, 7 հազար դրամով կբարձրանա պաշտոնապես գրանցված բոլոր աշխատողների մոտ 30 % – ի նվազագույն աշխատավարձը։ Սակայն աճը չի հանգեցնի քաղաքացիների պահանջների բավարարմանը և չի համապատասխանի նվազագույն սպառողական զամբյուղին, որն արդեն 75 հազար դրամից ավելի է, ընդգծել է Պարսյանը:
Նա նաև նշել է, որ նախատեսվում է վերանայել կենսաթոշակային վճարումները, բարձրացնել պաշտպանության, առողջապահության, կրթության ծախսերը: Հատկացումների աճը հիմնականում պայմանավորված է ատեստավորում անցած ուսուցիչների աշխատավարձերի աճով, սակայն արմատական բարեփոխումներ, այդ թվում՝ առողջապահության ոլորտում, չեն սպասվում։
«Ողջունելի է, բայց անբավարար է համարվում անվտանգության կարիքների համար հատկացումների աճը, որի ֆինանսավորման ծավալները կավելանան 46 %-ով։ Այդ ցուցանիշը չի կարող լուծել երկրի առջև ծառացած բոլոր խնդիրները։ 2023 թվականին թիվ մեկ խնդիրը պետք է լինի Հայաստանի սահմանների անվտանգության ապահովումը, ռազմական տեխնիկայի և սպառազինության ձեռքբերումը։ Այս ամենը բավականին լուրջ ծախսեր են, և նույնիսկ այդ նպատակների ծախսերի 46 %-անոց աճը չի կարող լուծել առկա բոլոր խնդիրները»,-կարծում է Պարսյանը։
Կառավարությունը սեպտեմբերի 29-ին հավանություն է տվել երկրի 2023 թվականի պետբյուջեի նախագծին։ Ըստ նախագծի՝ հաջորդ ֆինանսական տարում նախատեսվում է ապահովել ՀՆԱ-ի 7 % աճ։ Ընդ որում, հարկերի հարաբերակցությունը ՀՆԱ-ի նկատմամբ պետք է ամեն տարի ավելանա 0,5 %-ով։ 2023 թվականին պետական գանձարանում հարկային մուտքերը կկազմեն 2,204 տրլն դրամ՝ ընթացիկ տարում ակնկալվող ցուցանիշը գերազանցելով 280 մլրդ դրամով: Ծախսերի ընդհանուր գումարը կկազմի 2,59 տրիլիոն դրամ կամ ՀՆԱ-ի 27,8 %-ը՝ գերազանցելով 2022 թվականի բյուջեով սահմանված ծախսերը 18,3 %-ով: Ռազմական ծախսերը հաջորդ տարի առաջին անգամ կգերազանցեն 1 մլրդ դոլարի նշագիծը։
