Armenia Today-ը հավաքել է հուլիսի 13-ին Երևանում մեկնարկած «Ոսկե ծիրան» 22-րդ միջազգային կինոփառատոնի ծրագրում ընդգրկված ֆիլմերը, որոնք ցանկության դեպքում կարող եք դիտել։
Փառատոնը հանդիսավորությամբ բացվել է 2025-ի Կաննի կինոփառատոնի հաղթող Ջաֆար Փանահիի նոր՝ իրանական It Was Just an Accident ֆիլմով (ռեժիսորին Իրանում արգելված է ֆիլմերի նկարահանել): Ֆիլմում գլխավոր հերոս Էղբալն իր հղի կնոջ հետ ավտոմեքենայով պատահաբար բախվում է շանը և սպանում նրան։ Բախման հետևանքով լրջորեն վնասում է նրա մեքենայի շարժիչը, և կարճ ժամանակ անց մեքենան խափանվում է։ Նա կանգ է առնում Վահիդին պատկանող մոտակա ավտոտնակի մոտ, որը նկատում է, որ Էղբալը նման է այն սպային, որը նրան տանջել է բանտում և կործանել նրա կյանքը։ Վահիդը հետապնդում է տղամարդուն և առևանգում նրան: Վահիդը պատրաստվում է նրան կենդանի թաղել, սակայն սկսում է կասկածել նրա ինքնության հարցում և կապ է հաստատում նախկին բանտարկյալների հետ՝ հաստատման համար։
Միջազգային մրցույթ
«Ոսկե ծիրան» միջազգային մրցույթում ընդգրկվել է տասը ֆիլմ՝ Ֆրանսիայից, Բելգիայից, Իտալիայից և հարևան Վրաստանից, ինչպես նաև Էկվադորից, Արգենտինայից, Ուկրաինայից, Լեհաստանից և Մոնղոլիայից: Այս տարվա ծրագրում կան բազմաթիվ ֆիլմեր, որոնք միախառնված են խաղարկային և վավերագրական ոճաբանությամբ։ Դրանց թվում են միջազգային խոշոր փառատոների մասնակցած ֆիլմեր, այդ թվում՝ վավերագրական, որոնք հնարավոր չէ տեսնել կինոթատրոններում։
Միջազգային մրցույթի ամենավառ ֆիլմերից մեկը վրացի ռեժիսոր Տաթո Քոթետիշվիլիի Holy Electricity-ն է։ Երկու զարմիկները գտնում են երկաթե խաչերով ճամպրուկ և որոշում գտածոն վերածել բիզնես գաղափարի. ազնվացնելով ժանգոտած մետաղը և լուսավորելով այն նեոնով, նրանք սկսում են խաչեր վաճառել իրենց հարևաններին: Պատմությունը զարգանում է Թբիլիսյան բնապատկերների ֆոնին։ Holy Electricity-ը լի է ջերմ հումորով և Թբիլիսիի հանդեպ սիրով: Ֆիլմը 2024 թվականին շվեյցարական Լոկառնոյի փառատոնի դեբյուտային ֆիլմի ծրագրում արժանացել է գլխավոր մրցանակի։
«Ոսկե ծիրանի» ծրագրում է նաև Իգոր Բեզինովիչի 2025-ին նկարահանված Fiume o Morte ֆիլմը, որը կոտրում է վավերագրական ֆիլմերի կարծրատիպերը։ Այն պատմում է իտալացի գրողի՝ Գաբրիելե Դ’Աննունցիոյի ղեկավարած՝ 1919-1920 թվականների օկուպացիան։ Ռեժիսորը հարցնում է քաղաքի բնակիչներին՝ գիտե՞ն արդյոք այդ պատմությունը, հետո նրանով ստեղծում է ավանդական պատմություն դարձած հեքիաթ։ Տեղացիները, ովքեր դերասաններ չեն, մարմնավորում են անցյալի բնակիչներին՝ կոկիկ հագուստով, զինվորական ելույթներով, երբեմն՝ ժամանակակից տարրերով՝ ինչպիսին է, օրինակ, սպորտային մեքենան։
Շվեյցարական հեղինակավոր Vision du Reel փառատոնի փորձնական ծրագրից «Ոսկե ծիրանի» ծրագրում հայտնված հաջորդ հետաքրքիր ֆիլմը The World Upside Down-ն՝ շվեյցարա-արգենտինական համատեղ արտադրություն, որի ռեժիսորներն են Ագոստինա դի Լուչիանոն և Լեոն Շվիտերը։ Ֆիլմի գործողությունները ծավալվում են Արգենտինայի ծայրամասերից մեկում, որտեղ հերոսներն ապրում են միապաղաղ, կանխատեսելի առօրյայով։ Այդ վայրը կարծես լքված է ժամանակից, որտեղ, թվում է, ոչինչ տեղի չի ունենում։ Սակայն իրականությունը փոխվում է այն պահից, երբ առեղծվածային լույսն ու մոգությունը ներթափանցում են այս հանգիստ գոյության մեջ՝ խախտելով սահմաններն իրականի և անիրականի միջև։ Դա ստիպում է մարդկանց վերաիմաստավորել իրենց ընկալումը աշխարհի կառուցվածքի վերաբերյալ։
Լուչիանոյին ներշնչել են պատմություններն իր մանկության տան հիշողություններից՝ մի տուն, որն ինքնին վերածվում է ֆիլմի առանցքային կերպարներից մեկի։ Նրանց համար, ովքեր ստեղծել են այս պատմությունը, առանցքային հարց է այն, թե ինչպես են մարդիկ այսօր ժամանակ անցկացնում միմյանց հետ՝ մի աշխարհում, որտեղ համայնքի մաս լինելն օր օրի դառնում է ավելի բարդ և խնդրահարույց։
Միջազգային մրցույթի մնացած նկարների շարքում կան նաև այլ արժանի ֆիլմեր, որոնք գրավում են աշխարհը տարբեր կողմերից: Նրանք, ովքեր մտածում են այն մասին, թե ինչ է կատարվում աշխարհում հիմա, պետք է ուշադրություն դարձնեն ուկրաինացի ռեժիսոր Օլգա Ժուրբայի Songs of Slow Burning Earth ֆիլմին։ Ֆիլմը ներկայացնում է ռուս-ուկրաինական պատերազմի առաջին երկու տարիների ժամանակ Ուկրաինայի առօրյան։
Էկվադորցի Միշա Վալեխո Պրուտի Light Memories-ը կհետաքրքրի այն մարդկանց, ովքեր սիրում են լուսանկարչությունը՝ որպես իրենց կյանքը ֆիքսելու միջոց։ Իր ռեժիսորական դեբյուտում Վալեխոն լուսանկարչության և ընտանեկան գաղտնիքների միջոցով ուսումնասիրում է բացակայող հայրերին: Օգտագործելով իր պապի տեսախցիկը՝ նա վերստեղծում է ընտանեկան ալբոմը՝ բացահայտելով թաքնված ճշմարտություններ։
Տարածաշրջանային համայնապատկեր
Ոչ պակաս հետաքրքիր է նաև 22-րդ «Ոսկե ծիրանի» տարածաշրջանային համայնապատկերը: 2025 թվականին ծրագրի միակ հայկական ֆիլմը Քրիստինե Հարութունյանի After Dreaming-ն է, որի պրեմիերան կայացել է Բեռլինալեում՝ Forum ծրագրում։ Ֆիլմը մի ողբերգական պպատմությոան մասին է, որը տեղի է ունեցել ոչ թե 44-օրյա պատերազմում, այլ պատերազմի պատճառով, որից մարդիկ ոչ մի կերպ չեն կարողանում ազատվել: Ֆիլմը ներկայացնում է հետպատերազմյան Հայաստանի գյուղերից մեկում ապրող ընտանիքի պատմությունը։ Երիտասարդ աղջիկը փորձում է գտնել իր հորը, որը մահացել է, սակայն ընտանիքը գաղտնի է պահում այդ լուրը։ Ավելի ուշ զինվոր Ատոմը հանձնարարություն է ստանում ուղեկցել աղջկան դեպի հեռավոր վանք՝ բացահայտումներով լի ճամփորդության ընթացքում։
Ընտանեկան բարդ պատմություն է ռեժիսոր Դենի Ումարա Պիցաևի առաջին լիամետրաժ դոկումենտալ աշխատանքը՝ Imago ֆիլմը, որը ներկայացնում է անձնական և մշակութային ինքնության որոնման պատմություն է։ Ֆիլմի հերոսը՝ Դենին, ժառանգում է փոքրիկ հողատարածք Վրաստանի Պանկիսիի հովտում՝ Չեչնիայի սահմանամերձ տարածքում, որտեղ ծնվել է։ Դա հնարավորություն է տալիս իր մանկության երազանքը՝ ծառերի վրա տուն կառուցելը, դարձնել իրականություն։ Վերադառնալով գյուղ, որը հազիվ է հիշում, Դենին բախվում է հին վեճերի, ընտանեկան դրամաների և հարցի՝ երբ և ում հետ պետք է ամուսնանա։ Ֆիլմի պրեմիերան տեղի է ունեցել Կաննում։
Տարածաշրջանի ֆիլմերի ցանկում է Tehran, an Unfinished History-ն՝ Սայիդ Նուրիի ռեժիսորական ֆիլմը, որը պատմում է Թեհրանի սոցիալ-քաղաքական պատմությունը՝ օգտագործելով Իրանի ազգային կինոարխիվի հազվադեպ և անտեսված արխիվային նյութերը։ Ֆիլմը ներկայացնում է Թեհրանի անցյալը՝ անցած մեկ դարի ընթացքում, բացահայտելով քաղաքային փոփոխությունները, սոցիալական անհավասարությունները և մշակութային հակասությունները։ Այն օգտագործում է 150 արխիվային կադրեր՝ ստեղծելով անընդհատ շարժվող կոլաժ, որը ցույց է տալիս Թեհրանի անհայտ պատմությունը։
Արտամրցութային ծրագիր
«Ոսկե ծիրանի» արտամրցութային ծրագրում արժե դիտել հայտնի ռեժիսորների նոր ֆիլմերը, որոնք, ամենայն հավանականությամբ, չեն հասնի կինովարձույթ: Ինչպես նաև ուշադրության են արժանի հայ անկախ ռեժիսորների լիամետրաժ աշխատանքները։ Ամենահետաքրքիր ֆիլմերից են Քրիստիան Պետցոլդի Miroirs No. 3-ը և Նադավ Լապիդի Yes-ը․ երկուսն էլ միջազգային փառատոնների ֆավորիտներ են։ Փառատոնի ընթացքում կցուցադրվի նաև Սերգեյ Լոզնիցայի նոր խաղարկային ֆիլմը՝ Two Prosecutors («Երկու դատախազ»), որը կրկին անդրադառնում է պետական և ոստիկանական բռնությունների թեմային։ Հատուկ ուշադրության է արժանի նաև կենդանի դասական Ալի Համրաևի՝ Սերգեյ Փարաջանովին նվիրված նոր աշխատանքը՝ The Lilac Wind of Parajanov ֆիլմը։
Իհարկե, սա ամենը չէ, ինչ կարելի է տեսնել․ ծրագիրը շատ մեծ է, իսկ կինոդիտումների շաբաթը հնարավորինս հագեցած կլինի։ Լավ գաղափար է բաց չթողնել Apricot Stone ծրագրի կարճամետրաժ ֆիլմերի հավաքածուն, որը ներկայացնում է երիտասարդ հայ կինոյի բազմազան համայնապատկերը։ Դասականների սիրահարների համար ևս լինում են հաճելի անակնկալներ․ ծրագրում ընդգրկված է նաև Դեյվիդ Լինչի լեգենդար Mulholland Drive ֆիլմի հատուկ ցուցադրությունը։
Հեղինակ՝ Յուլիա Կուզիշչինա
Թարգմանություն՝ Աննա Բադալյան
Կարդացեք նաև՝
Երևանում մեկնարկել է «Ոսկե ծիրան» կինոփառատոնը
