Գործարար Ռուբեն Վարդանյանը հայտարարել է, որ Հայաստանի Հանրապետության ղեկավարությունը մանդատ չունի որոշելու Արցախի ապագան, և ցանկացած բանակցություն չի կարող տեղի ունենալ առանց Արցախի: Այս մասին նա ասել է «Коммерсант» թերթին տված հարցազրույցում։
«Մենք բոլորս պետք է հասկանանք, որ երբ խոսում ենք Արցախի ճակատագրի մասին, պետք է հենվել Արցախի ժողովրդի կարծիքի ու որոշման վրա։ 1988 թվականին սկսվեց ժողովրդի կամարտահայտման գործընթացը, մարդիկ հայտարարեցին, որ այլ կերպ են տեսնում իրենց տեղը խորհրդային տարածքում։ Ինձ թվում է՝ միանշանակ միայն մեկ հարց կա՝ Արցախի ապագան, այս հողում ապրող մարդկանց ապագան պետք է որոշվի, լուծվի նրանց մասնակցությամբ։ Եվ այս առումով ցանկացած բանակցություն, որն այժմ ընթանում է, չի կարող տեղի ունենալ առանց Արցախի», – մասնավորապես, ասել է նա։
Վարդանյանն «անընդունելի» է համարել այն իրավիճակը, երբ բանակցություններն ընթանում են առանց Արցախի։ «Ես կարծում եմ, որ դա սխալ է։ Արցախի համար Հայաստանի Հանրապետության ղեկավարությունը մանդատ չունի որոշելու, թե ինչպես են ապրելու։ Եվ այս առումով միջազգային հանրությունը պետք է հասկանա՝ հումանիտար աղետը, որը կարող է տեղի ունենալ այստեղ, դրա համար պատասխանատվությունը բոլորի վրա է լինելու», – ընդգծել է նա։
Նրա խոսքով՝ այս առումով ռուս խաղաղապահների գտնվելը զսպման շատ կարևոր տարր է։ «Եվ եռակողմ հարաբերությունների պահպանումը նրանց միջև, ովքեր երաշխավորում են անվտանգությունը, մարդիկ, ովքեր ապրում են Արցախյան հողում, և մեր հարևանը բանակցությունների միակ հնարավոր մոդելն է», – հայտարարել է նա:
Վարդանյանն ընդգծել է, որ Հայաստանի Հանրապետությունը պետք է բանակցություններ վարի Բաքվի հետ իր փոխհարաբերությունների, սահմանազատման, սահմանագծման, միջանցքների շուրջ, բայց Արցախի ճակատագիրը «այնտեղ չի լուծվում, Արցախի ճակատագիրը որոշվում է այստեղ մեզ հետ»:
Նա նշել է, որ հոկտեմբերի 31-ին Սոչիում կայացած եռակողմ բանակցությունները չի կարելի հաջողված համարել։ Վարդանյանն ընդգծել է, որ ամփոփիչ տեքստում չի հիշատակվում Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի հարցը, որը բաց է մնում, նաև ոչ մի տեղ չի ասվում, որ ռուս խաղաղապահները կշարունակեն ապահովել խաղաղությունն ու կմնան Արցախում՝ կողմերին զերծ պահելով ուժի կիրառումից կամ դրա կիրառման սպառնալիքից, մինչև քաղաքական լուծում գտնվի: Այնտեղ բացակայում է նաև այն հայտարարությունը, որ միջազգային միջնորդությամբ Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի հարցի լուծման շուրջ բանակցություններին ներգրավվում են հենց Լեռնային Ղարաբաղի ներկայացուցիչները, ասել է նա։
«Այն, ինչ հայտնվում է փաստաթղթերում, ոչ մի կերպ չի կարող գոհացնել ինձ, Արցախին և նրա ժողովրդին։ Հուսով եմ, որ Սոչիի ձևաչափով բանակցությունները կշարունակվեն և կբերեն ցանկալի արդյունք։ Մենք պետք է մեր բոլոր գործողություններով ցույց տանք, որ Արցախի հետ կարելի է և պետք է հաշվի նստել։ Քանի որ կա առարկա, պետք է հայտնվի նաև սուբյեկտիվությունը։ Սա այն նպատակներից մեկն է, որը ես և իմ թիմը դնում ենք մեր առջև Արցախում», – հայտարարել է գործարարը։
Ռուբեն Վարդանյանը մեկնաբանել է նաև Ադրբեջանի հետ հարաբերությունների և Արցախի կարգավիճակի վերաբերյալ հարցերը։
«Հարևանների հետ համակեցության մոդել սովորելը նույնպես կարևոր խնդիր է, քանի որ այն բանաձևը, որը ես առաջարկել եմ՝ ապրել կողք կողքի, բայց ոչ միասին, նշանակում է, որ մենք հասկանում և ընդունում ենք, որ գտնվում ենք այն մարդկանց հարևանությամբ, որոնց հետ մենք շատ բարդ, ծանր հարաբերություններ ունենք: մենք պետք է հասկանանք, որ մեր հարևանները պետք է միասին ապրեն», — ասել է նա: Բայց մենք պետք է մեր մեջ և՛ ուժ, և՛ կամք գտնենք, որպեսզի կուտակված շատ լուրջ բացասականությունն ու վտանգը, որը գալիս է հարևանից, պահպանենք, սովորենք հարևանի հետ հարաբերություններ կառուցել այնպես, որ նա էլ հասկանա, որ իրեն ավելի ձեռնտու է, ավելի ճիշտ գոյակցել, այլ ոչ թե փորձել ոչնչացնել», – հայտարարեց նա։
«Հուսով եմ, որ խոհեմությունը կգերիշխի Ադրբեջանի ղեկավարության մեջ, քանի որ նրանց նույնպես նոր զոհեր պետք չեն։ Եվ ընդհանուր առմամբ, դա հեշտ չի լինի բացատրել աշխարհին, եթե նրանք փորձեն ռազմական ճանապարհով ոչնչացնել այստեղ ապրող բնակչությանը, որն ասում է, որ մենք Ադրբեջանի մաս չենք կազմում, երբեք Ադրբեջանի մաս չենք եղել։ Այստեղ իսկապես բավական կոշտ երկու դիրքեր կան, որոնք անհամատեղելի են. Խնդիրը հասկանալի է։ Ազգերի ինքնորոշման իրավունքը և դրա շուրջ հարցերի ամբողջ համալիրը հակասության մեջ են մտնում տարածքային ամբողջականության հետ», – նշել է նա։
Վարդանյանի խոսքով՝ պետք է ասել, որ տարածքային ամբողջականությունը, որը քննարկում է Ադրբեջանը, նույնպես շատ հարցեր է առաջացնում, քանի որ Խորհրդային Միության փլուզման պահին Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզը դե յուրե Ադրբեջանի մաս չէր կազմում։ «Դա պետք է քննարկել, վիճել, բայց ինձ թվում է՝ այդ ամենն անիմաստ է, եթե երկու կողմից կամք չկա։ Չնայած այն հանգամանքին, որ մենք տրամագծորեն հակառակ դիրքորոշումներ ունենք, մենք պետք է հնարավորություն գտնենք խոսելով զգալ այն հավասարակշռությունը, որը թույլ կտա երկու կողմերին պահպանել խաղաղությունը», – հայտարարել է գործարարը։
Նա ընդգծել է, որ «ավելի լավ է վատ խաղաղությունը, քան լավ պատերազմը»՝ համոզմունք հայտնելով, որ «ադրբեջանցի ժողովրդի համար, որը նույնպես շատ դժվարություններ ունի, շատ խնդիրներ կան թե՛ տնտեսության, թե՛ սոցիալական, թե՛ իր քաղաքների ու գյուղերի զարգացման մեջ, պատերազմի ևս մեկ փուլ, ևս զոհված մարդկանց թիվը, ովքեր անհասկանալի ինչի համար են զոհվում, անիմաստ է»:
«Մենք պայքարում ենք մեր հողի համար, պայքարում ենք այնտեղ, որտեղ ապրում ենք։ Ադրբեջանցու համար, ով այստեղ չի ապրել և չի ապրում, բոլորովին այլ պատերազմ է։ Դա նույնպես պետք է հասկանալ։ Կան երկրների օրինակներ, որոնք փորձել են գրավել հսկայական կայսրությունները, և նրանց մոտ ոչինչ չի ստացվել։ Մարդիկ իրենց երկրի համար այլ կերպ են կռվում, քան պարզապես, երբ դու կռվում ես ինչ-որ տնտեսական, քաղաքական շահերից կամ հավակնություններից ելնելով», – հայտարարել է նա։
Ըստ Վարդանյանի՝ Արցախի կարգավիճակը որոշվում է նրանով, որ նույնիսկ եթե այն մինչև վերջ որոշված չէ միջազգային իրավունքին համապատասխան, ստատուս քվոյի պահպանումը (այն, որ Արցախը չի լինելու Ադրբեջանի մաս այն ձևով, որով դա տեսնում է ադրբեջանական ղեկավարությունը) պետք է միանշանակ հասկանալ և ընդունել։ Ընդունված է թե՛ Ադրբեջանի ղեկավարության, թե՛ ադրբեջանցի ժողովրդի կողմից, ասել է գործարարը։
Նա ընդգծել է, որ Արցախի ժողովրդին ոչնչացնելու փորձը, այն ռազմական ճանապարհով լուծելու փորձը շատ թանկ կարժենա Ադրբեջանի համար։ «Եվ ուղղակի զոհերի, և միջազգային տարածքում կորուստների տեսանկյունից, և այն առումով, որ այդ ամենը բումերանգ է։ Որքան շատ ես նման ելույթներ ունենում, այնքան ավելի շատ ես վերադառնում։ Ես չեմ վախեցնում և չեմ ուզում նմանվել մի մարդու, ով ինչ-որ բանով փորձում է սպառնալ: Դա պատմություն է: Պետք է կարդալ պարզապես պատմությունը և հասկանալ, որ այդ ամենը պարզապես ոչ մեկի համար չի անցնում առանց հետքի», – հայտարարել է նա։
Վարդանյանն ընդգծել է, որ ռուս խաղաղապահները պետք է մնան տարածաշրջանում։
«Ես կարծում եմ, որ նրանք պետք է մնան այնքան ժամանակ, քանի դեռ լուծում չի գտնվել, փոխզիջումային լուծում կլինի կամ ինչ-որ բանաձև, որը թույլ կտա գոյակցել երկու ժողովուրդների, որոնք ունեն շատ վաղեմի, բարդ, բայց պատմական հարաբերություններ։ Ես կխոսեի այն մասին, որ միանշանակ այստեղ պետք է գտնվեն ռուս խաղաղապահները։ Միանշանակորեն նրանք պետք է ունենան ժամանակի ավելի երկար հորիզոնի մանդատ, որը թույլ կտա այդ թվում նվազեցնել ատելության աստիճանը և ահա այդ հայատյացությունը, որը գոյություն ունի ադրբեջանական հասարակության մեջ», – հայտարարել է Վարդանյանը։
Միևնույն ժամանակ, նա ընդգծել է, որ «իհարկե, անհրաժեշտ է, որ անվտանգության համար պատասխանատու լինեն ոչ միայն ռուս զինվորականները, ոչ միայն արտաքին մասնակիցները, այլև մարդիկ իրենք պետք է զգան իրենց պատասխանատվությունը այն վայրի անվտանգության համար, որտեղ նրանք ապրում են»:
Հիշեցնենք, որ ավելի վաղ՝ հոկտեմբերին, Ռուբեն Վարդանյանը հայտարարել էր, որ նոյեմբերի սկզբին պաշտոնապես ստանձնելու է Արցախի պետնախարարի պաշտոնը։
