Երևանի պետական համալսարանի արևելագիտության ֆակուլտետի դեկան Ռուբեն Մելքոնյանն Armenia Today-ի «Խոսենք գլխավորի մասին» հաղորդմանը խոսել է Թուրքիայում ներքաղակական ճգնաժամի, Հարավային Կովկասում դրա հնարավոր ազդեցության մասին:
Նրա խոսքով՝ Թուրքիան և, հատկապես, նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանն այսպիսի իրավիճակում ունակ են ամբողջական ուժով շարունակել իրենց վարած քաղաքականությունն արտաքին ճակատներում, այդ թվում՝ Հայաստանի նկատմամբ:
Մելքոնյանը նաև վստահ է, որ Անկարայում միշտ ժամանակ ու ռեսուրս ունեն Հայաստանի դեմ գործելու համար:
«Մեզ մոտ կա մի թյուր պատկերացում, որ եթե Էրդողանը չլինի՝ Թուրքիայի մոտեցումը Հայաստանի հանդեպ կարող է փոխվել։ Սա մասնակի է ճիշտ․ օրինակ՝ Ստամբուլի կալանավորված քաղաքապետ Էքրեմ Իմամօղլուն ավելի մեղմ հռետորաբանություն ունի, բայց գլոբալ իմաստով չի կարող քաղաքականություն փոխվել, թուրք-ադրբեջանական հարաբերությունները չեն կարող փոխվել։ Ժեստերի, բառապաշարի առումով կարող է փոփոխություն լինել, բայց լուրջ փոփոխություն պետք չէ սպասել»,- շեշտել է նա։
Թուրքագետը չի կիսել տարածվող կարծիքը, թե Հայաստանից Մարգարայի կամրջով Սիրիային հումանիտար օգնություն տրամադրելը որոշակիորեն լարել է Անկարայի ու Բաքվի հարաբերությունները: Մելքոնյանը հղում է արել հենց թուրք պաշտոնյաների հայտարարություններին, որոնցով նրանք վերստին հաստատել են, որ հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորումը կախված է միայն Հայաստանի կողմից Ադրբեջանի պահանջների լիարժեք կատարումից:
Մելքոնյանը նշել է, որ անհնազանդության արդյունքում Թուրքիայում երբեք իշխանություն չի փոխվել: Նա շեշտել է, որ տարբեր տասնամյակներում իշխանությունների դեմ բողոքի խոշոր շարժումների ֆոնին՝ միայն ռազմական հեղաշրջումներ են տեղի ունեցել, սակայն այժմ Թուրքիայի ուժային համակարգը և բանակն ամբողջությամբ, գործող նախագահի ազդեցության ներքո են:
Թուրքագետը նաև հայտարարել է, որ Էրդողանն այսպիսի ճգնաժամային իրավիճակներում իրեն հարմարավետ է զգում՝ նա «քաղաքական գիշատիչ» է:
Նրա դիտարկմամբ՝ հաշվի առնելով այս տարիներին Թուրքիայում գործող նախագահի քաղաքական հակառակոդների վարկանիշի շարունակական աճը՝ նա հենց հիմա պետք է ճակամարտ տար Իմամօղլուի դեմ և չեզոքացներ նրան։
«Էրդողանը գիտի՝ որն է որսի ելնելու և հարձակվելու ճիշտ պահը։ Ամեն անգամ այսպիսի ճգնաժամային իրավիճակները նրա համար ստուգատես են՝ ինքն իրեն ու իր թիմին ապացուցելու իր փայլուն մարզավիճակը։ Էրդողանի համար սա բնական վիճակ է, ինչպես օրինակ՝ ֆուտբոլիստի համար աշխարհի առաջնությունը։ էրդողանը, չնայած իր տարիքին, գտնվում է քաղաքական լավ մարզավիճակում»,- ասել է Մելքոնյանը։
Նրա խոսքով՝ Էրդողանն այս ոճով հաղթել է բանակին, ընդդիմադիր ուժերին, իսկ Իմամօղլուն ավելի նոր սերնդի ընդդիմադիր գործիչ է, որն ունի հաջողությունների պատմություն։ Թուրքագետը նկատել է, որ Թուրքիայում քաղաքական միֆ կա, որ ով դառնում է Ստամբուլի քաղաքապետ, կարող է դառնալ երկրի ղեկավար, և Էրդողանն այդ միֆի կենդանի օրինակն է։
«Իմամօղլուն առաջինը լավ հռետոր, պոպուլիզմին փայլուն տիրապետող գործիչ է, ամբոխներին կառավարելու, թեժացնելու հմտություններ ունի, նաև հմուտ կառավարիչ է։ Նա նախագահ դառնալու ամբիցիաներ ունի»,- հավելել է թուրքագետը։
Ըստ սոցհարցումների՝ Մելքոնյանի խոսքով՝ Իմամօղլուն որպես 2028-ի ընտրությունների նախագաի թեկնածու առաջ է Էրդողանից։
«Իմամօղլուն վերելքի վրա է և նրա դեմ պետք էր ճակատամարտ սկսել․ Էրդողանի հաշվարկը ցույց էր տվել, որ հիմա «խփելն» ամենաճիշտն է»,- նկատել է նա։
Թուրքիայում ստեղծված իրավիճակը Մելքոնյանին «Թուրքիայի թագաժառանգի կոչման կամ հաջորդ ղեկավարի պայքար» է հիշեցնում, որտեղ Էրդողանը հանդես է գալիս որպես խնամակալ գործիչ։
«Էրդողանը մաքրում է իր կամ իր հաջորդի նախագահ դառնալու ճանապարհը։ Միևնույն ժամանակ՝ Էրդողանին հաջորդողի համար դիտարկվում է Թուրքիայի ԱԳ նախարար Հաքան Ֆիդանի կերպարը, որն ամենաակտիվ գործիչն է, նրան են վերագրում Արցախի օկուպացիայի ծրագիրը, Սիրիայի ծրագիրը, քրդական հարցի հետ կապված գործողությունները։ Նա երկար տարիներ ղեկավարել է հատուկ ծառայությունները և գերինֆորմացված է, բայց հանրային գործիչ ու հռետոր չէ»,- շեշտել է նա։
Թուրքիայում բողոքի ցույցերն սկսվել էին, երբ մարտի 19-ին Իմամօղլուն ձերբակալվել էր ոստիկանության կողմից՝ հակակոռուպցիոն հետաքննության շրջանակներում։ Թուրքիայում հազարավոր մարդիկ դուրս էին եկել փողոց՝ պաշտպանելու Իմամօղլուին։ Ըստ ցուցարարների՝ քաղաքական գործչի վերաբերյալ այս և մյուս հետաքննությունները քաղաքական դրդապատճառներ ունեն։ Ոստիկանությունը հատուկ միջոցներ էր կիրառել ցուցարարների դեմ, ձերբակալել շատերին։
Մանրամասները՝ տեսանյութում։
Թուրքագետը նկատեց, որ եթե Իմամօղլու դիպլոմը չեղարկվում է, նա դե յուրե չի կարող լինել նախագահի թեկնածու և գուցե նրա ռեյտինգը բարձրանում է, քանի որ բանտով անցնող քաղաքական գործիչը ինչ-որ «բոնուս» է ստանում, բայց եթե նրան երկարաժամկետ բանտարկություն կանխորոշվի, չի կարծում ժողովուրդը այդ աստիճան դուրս է գալու փողոց։ Ըստ նրա՝ գուցե քաղաքական առևտուր սկսվի և պետք է տեսնել, թե Իմամօղլուն, ով բավականին շքեղ կյանք է վարում, և այդպիսի տանն է ապրում, պատրա՞ստ է չորս պատի մեջ խցում անցկացնել տարիներ։
«Սա ես պատկերացնում եմ Թուրքիայի թագաժառանգի կոչման պայքար, կամ հաջորդ ղեկավարի պայքար և Էրդողանը այստեղ հանդես է գալիս որպես խնամակալ գործիչ՝ ով մաքրում է իր կամ իր հաջորդի ճանապարհը նախագահ դառնալու։ Հաջորդի համար դիտարկվում է Հաքան Ֆիդանի կերպարը Թուրքիայի արտգործնախարարի, ով ամենաակտիվ գործիչն է և նրան են վերագրում Արցախի օկուպացիայի ծրագիրը, Սիրիայի ծրագիրը, քրդական հարցի հետ կապված գործողությունները և երկար տարիներ ղեկավարել է հատուկ ծառայությունները և գերինֆորմացված է, սակայն նա հանրային գործիչ չէ, հռետոր չէ»,-ասաց նա։
Ինչ վերաբերում է տարածաշրջանի և հատկապես Հայաստանի համար այս ամենի նշանակությանը, ապա Ռուբեն Մելքոնյանը նշեց, որ սա տարածաշրջանի և Հայաստանի համար նշանակում է էրդողանական Թուրքիայի կարծր գծի շարունակություն, թուրք-ադրբեջանական այս ագրեսիվ քաղաքականության շարունակություն։
«Մեզ մոտ կա մի թյուր պատկերացում, որ եթե Էրդողանը չլինի և լինի Իմամօղլուն, կարող է Թուրքիայի մոտեցումը Հայաստանի հանդեպ փոխվել, սա մասնակի է ճիշտ, նա ավելի մեղմ հռետորաբանություն ունի, բայց գլոբալ իմաստով չի կարող փոխվել, թորք-ադրբեջանական հարաբերությունները չեն կարող փոխվել, լուրջ բան չի փոխվելու, բայց ժեստերի, բառապաշարի առումով կարող է»,-ասաց նա։
Բացի այդ, մեր զրուցակիցը նշեց, որ Հայաստանի հետ կապված հարցերը այնպիսինն են, որ Թուրքիան իչքան էլ ներքաղաքական խնդիրներով զբաղված լինի, միևնույն է կունենա ժամանակ և ռեսուրսներ Հայաստանի դեմ իր քաղաքականությունը շարունակելու։ Նա նաև ասաց, որ Բաքոն զգայուն է ընդունում հայ-թուրքական հարաբերությունների ինչ-որ բան։
