Armenia Today-ի թղթակիցը Հայաստանի էկոնոմիկայի փոխնախարար Նարեկ Տերյանի հետ զրուցել է առաջին կիսամյակի տնտեսական արդյունքների, սպասվող ներդրումային ծրագրերի, հայ-ռուսական և հայ-իրանական գործարար կապերի մասին։
-Սկսենք Հայաստանի տնտեսության իրավիճակից։ Կարո՞ղ եք կիսվել նախարարության վերջին կանխատեսումներով՝ երկրի ՀՆԱ-ի և, ընդհանուր, առմամբ տնտեսության հեռանկարների վերաբերյալ 2022 թվականի և գալիք տարիների համար: Խնդրում եմ` նշեք աճի հիմնական շարժիչ ուժերը, որոնց դուք ապավինում եք:
-Առաջին կիսամյակում Հայաստանի տնտեսությունը բավականին լավ աճ է ցույց տվել և, եթե խոսում ենք առաջին կիսամյակի արդյունքների մասին, ապա տեսնում ենք մոտ 11,8 տոկոս տնտեսական աճ։ Այս աճը նկատվում է նաև արդյունաբերության ոլորտում, որը նույն ժամանակահատվածում աճել է մոտ 5%-ով։ Եթե համեմատենք հունիսի թվերը 2021 թվականի նույն ժամանակահատվածի համեմատ, ապա մեր մեխանիկական ցուցանիշներն, ընդհանուր առմամբ, աճել են 18%-ով, նույնքանով աճել են նաև արդյունաբերական ցուցանիշները։ Մեր կանխատեսումները բավականին լավատեսական են, թեև շատերը, այդ թվում՝ միջազգային գործընկերները, հոռետեսական կանխատեսումներ են անում Հայաստանի համար 2022 թվականին։ Նրանք այժմ վերանայում են իրենց կատարողականը և արդեն մոտ են այն կանխատեսումներին, որոնք մենք տեսնում ենք։
-Ի՞նչ են աշխատանքներ տարվում Հայաստան ներդրումներ ներգրավելու ուղղությամբ, այդ թվում՝ «Էնթերփրայզ Արմենիա»-ի շրջանակներում։
-Կա նման «Էնթերփրայզ Արմենիա» կառույց, որը զբաղվում է Հայաստանի տնտեսություն ներդրումների ներգրավմամբ, նրա մասնագետները պոտենցիալ ներդրողին տանում են սկզբնական գաղափարից մինչև ծրագրի անմիջական իրականացում՝ անմիջական կապ ունենալով բոլոր գերատեսչությունների հետ։ Էկոնոմիկայի նախարարությունում վերջին կառուցվածքային փոփոխություններից հետո ստեղծվել է առանձին բաժին, որն զբաղվում է ներդրումային ծրագրերով և համապատասխան կառուցվածքով ներկայացնում և կառավարության հաստատմանն է ներկայացնում։
– Ռուսաստանը Հայաստանի առանցքային գործընկերներից է տարբեր ոլորտներում։ Խնդրում եմ կիսվեք Հայաստանի տնտեսությունում ռուսական ներդրումների ծավալների վերաբերյալ վերջին տվյալներով և ի՞նչ նոր ծրագրեր են նախատեսվում ռուսական կողմի հետ։
– Այս պահին Ռուսաստանի հետ առևտուրն աճել է 50%-ով և կազմել 1,65 մլրդ դոլար [տվյալները 2022 թվականի հունվարից հունիսը՝ մոտավորապես. Armenia Today]: Ռուսաստանի հետ և՛ ներմուծումը, և՛ արտահանումն աճել է 50%-ով։ Ստեղծված քաղաքական իրավիճակի հետ կապված՝ հայկական կողմի համար բավականին լավ հնարավորություն է ստեղծվել դուրս գալ ռուսական շուկա և զբաղեցնել այդ ազատ հարթակները, որոնք բացվում են այնտեղ։ Եվ դա վերաբերում է ոչ միայն սննդի արդյունաբերությանը, այլեւ բարձր տեխնոլոգիաների, մասնավորապես՝ ռադիոէլեկտրոնային արդյունաբերությանը։ Մենք տեսնում ենք, որ մեր բարձր տեխնոլոգիական ընկերությունները մտնում են ռուսական շուկա և այնտեղ իրենց հարմարավետ են զգում։
-Ինչպե՞ս եք գնահատում Հայաստանի և Իրանի առևտրատնտեսական համագործակցությունը։ Արդյունաբերության և առևտրի հարցերով երկու երկրների աշխատանքային խումբը քննարկել է դեղերի և սարքավորումների համատեղ արտադրությունը։ Կպատմե՞ք առկա ծրագրերի և դրանց իրականացման մասին:
-Առաջին կիսամյակի արդյունքներով՝ երկրների միջև ապրանքաշրջանառությունը կազմել է 307 մլն դոլար՝ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճելով 37,2%-ով։ Կարևոր է, որ Իրանի հետ արտահանումն աճել է 76%-ով, ինչը նշանակում է, որ մեր ընկերություններից ավելի ու ավելի շատ են սկսում աշխատել իրանական շուկայի հետ։ Իրանի 70 միլիոնանոց շուկան շատ կարևոր է Հայաստանի համար, մենք կարող ենք մեզ շատ հարմարավետ զգալ այնտեղ։ Այս տարի միջկառավարական հանձնաժողովի արդյունքներով ստեղծվել է արդյունաբերության գծով համատեղ աշխատանքային խումբ, որի նիստը կայացել է ընդամենը երեք շաբաթ առաջ։ Հանդիպմանը նշվել են երկու երկրների համար աճի պոտենցիալ կետեր, որոնք համակարգված զարգանալու են։ Առաջին աշխատանքային խմբի գործունեության արդյունքում երկու կողմերի ձեռներեցներն արդեն սկսել են համատեղ այցելությունները, այդ թվում՝ բժշկական սարքավորումների և դեղագործության ոլորտում։
– Դուք նախկինում հայտարարել եք Կատարից և Արաբական Միացյալ Էմիրություններից Հայաստանի տնտեսության մեջ ներդրումների հնարավորության մասին։ Ի՞նչ արդյունքների մասին կարելի է արդեն խոսել և ի՞նչ աշխատանքներ են տարվում։
-Իմ այցն Իրան ավարտվեց Կատարում, որտեղ այս երկրի կառավարության հետ քննարկվեց Չոր նավահանգստի նախագծում ներդրումներ կատարելու հնարավորությունը։ Այս պահին նախագծային աշխատանքներն արդեն ավարտված են։ Խոսքը Գյումրիի նավահանգստի մասին է։ Սա տերմինալային պահեստ է, որը կմիացնի վրացական Բաթումի և Փոթի նավահանգիստները Գյումրու Չոր նավահանգստի հետ։ Այժմ մենք ակտիվորեն ներգրավված ենք նախագծի համար և՛ ներդրողի, և՛ օպերատորի որոնման մեջ։ Եվ մենք բանակցում ենք ինչպես Քաթարից, այնպես էլ ԱՄԷ-ի գործընկերների հետ։ Այժմ կարևոր է Մերձավոր Արևելքը Հայաստանի միջոցով կապել Ռուսաստանի և Եվրոպայի հետ։
-Ձեր գործընկեր, ՀՀ էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանն ասաց, որ ռուսական շուկան դարձել է ավելի ազատ և պակաս մրցունակ, Հայաստանին հաջողվե՞լ է օգտվել դրանից։ Ինչպե՞ս:
-Ռուսաստանում շատ խորշեր ազատվում են, և հայ ձեռներեցները մուտք են գործում ռուսական շուկա, և Հայաստանի էկոնոմիկայի նախարարությունն իր հերթին հնարավորինս նպաստում է դրան։
Առաջիկա մեկ ամսվա ընթացքում Հայաստանում կանցկացվի երկու մեծ միջոցառում. առաջինը՝ Ռուսաստանի արտահանման կենտրոնի համատեղ բիզնես ֆորումը, որը կանցկացվի օգոստոսի 25-ին, որտեղ երկու երկրների ձեռնարկատերերը կկարողանան քննարկել կոնկրետ ծրագիր, իսկ սեպտեմբերի վերջին տեղի կունենա նաև հայ-ռուսական խոշոր միջոցառում։ Եթե օգոստոսին այն կուղղվի փոքր ու միջին ձեռնարկություններին, ապա սեպտեմբերին խոսքը կլինի խոշոր բիզնեսի մասին, որի ներկայացուցիչները կայցելեն Հայաստան՝ հայ ձեռներեցների հետ պայմանավորվածություններ ձեռք բերելու համար։
