Հայաստանի էկոնոմիկայի փոխնախարար Նարեկ Տերյանը Armenia Today-ին տված հարցազրույցում խոսել է անցնող տարվա տնտեսական արդյունքների և 2023 թվականի սպասելիքների մասին։
– Ո՞րն էր 2022 թվականի հիմնական մարտահրավերը Հայաստանի տնտեսության մեջ։ Ինչպիսի՞ տնտեսական աճ է գրանցվել և ինչի՞ հաշվին։
– Պետական վիճակագրական կոմիտեի տվյալներով՝ 2022 թվականի հունվար-նոյեմբերին մենք տեսնում ենք տնտեսական աճ՝ մինչև 14,4 տոկոս։ Կարող եմ ասել, որ այս աճը մենք տեսնում ենք տարբեր ոլորտներում՝ դա վերաբերում է պատրաստի արդյունաբերական արտադրանքի արտադրությանը, շինարարության ոլորտին, սպասարկման ոլորտին։ Այսինքն՝ տնտեսության բոլոր ճյուղերը բավականին համաչափ են աճում։ Իսկապես, տարին դժվար էր այն մարտահրավերների առումով, որոնք մենք տեսանք։ Այս իրավիճակում մենք կարողացանք արագ վերափոխվել և արձագանքել այս տարի առաջացած մարտահրավերներին։ Իմ կարծիքով, դրա հստակ ցուցիչն են այն արդյունքները, որոնք մենք այսօր տեսնում ենք։
– Մասնավոր բիզնեսին աջակցելու ի՞նչ ծրագրեր են իրականացվել 2022 թվականին, և ի՞նչ նոր ծրագրեր են սպասվում հաջորդ տարի։
-2022 թվականին մենք մեկնարկեցինք տնտեսության արդիականացման ծրագիր։ Այն բաղկացած է մի քանի մասից. առաջին մասը վարկերի և լիզինգի տոկոսադրույքների սուբսիդավորումն է մշակող արդյունաբերության համար նոր սարքավորումների ձեռքբերման համար: Արդեն այսօր մենք տեսնում ենք, որ 600-ից ավելի ընկերություններ օգտվել են այս առաջարկից, և նրանց վերցրած վարկերի ընդհանուր պորտֆելը կազմում է մոտ 40 մլրդ դրամ։ Այսինքն՝ ընկերությունները ակտիվորեն օգտվում են այդ աջակցությունից։ Այս ծրագրի հաջորդ մասը դրսից տաղանդավոր և պրոֆեսիոնալ մասնագետների աջակցությունն ու ներգրավումն է մեր ընկերություններում միասին աշխատելու համար, որտեղ կառավարությունը սուբսիդավորում է այդ աշխատակիցների աշխատավարձը։ Այս ծրագիրը մեկնարկել է վերջերս, և կարծում եմ՝ հաջորդ տարվա առաջին եռամսյակում մենք կկարողանանք պատմել առաջին արդյունքների մասին։
Նաեւ ներդրումների հոսքը մեծացնելու նպատակով նոյեմբերին որոշեցինք սկսել «Ենթակառուցվածքները ներդրումների դիմաց» ծրագիրը։ Դրա էությունը հետևյալն է. եթե դուք ներդրումներ եք կատարում Հայաստանի տնտեսության մեջ, օրինակ, լինի դա զբոսաշրջության ոլորտին առնչվող գործարան, թե ձեռնարկություն, ապա պետությունը ձեզ տրամադրում է ենթակառուցվածք՝ ներդրումների չափին համամասնորեն (եթե ավելի քան 500 միլիոն դրամի ներդրում է, ապա 10 տոկոս համամասնությամբ): Դա կարող է լինել հոսանք, ջուր, կոյուղի, գազ, այսինքն՝ ինչ է անհրաժեշտ կոնկրետ ձեռնարկություն գործարկելու համար։ Բացի այդ, մենք ունենք նաև հաջորդ տարվա համար նախատեսված աջակցության բավականին ծավալուն ծրագիր, որը կկարողանանք սկսել 2023 թվականի առաջին եռամսյակում։
-Ի՞նչ տնտեսական ծրագրեր են իրականացվել Իրանի հետ անցած տարում և ի՞նչ են սպասվում 2023 թվականին։
-Մենք տեսնում ենք, որ տարեցտարի մեր տնտեսական հարաբերությունները Իրանի հետ միայն բարելավվում են։ 2022 թվականին ապրանքաշրջանառության ծավալը հասել է մոտ 650 մլն դոլարի և շարունակում է աճել։ Երկու երկրների ղեկավարների վերջին հանդիպմանը մեր երկրների միջև ապրանքաշրջանառության 3 միլիարդ դոլարի թիվ է հայտարարվել, և մենք աստիճանաբար շարժվում ենք դեպի այս ցուցանիշը։ Հաջորդ տարվա հունվար-փետրվարին Երևանում կգործարկվի հայ-իրանական առևտրի տուն, որը կներկայացնի իրանական ընկերություններին, որոնք առաջարկում են իրենց ապրանքները Հայաստանում վաճառքի և, համապատասխանաբար, եվրասիական շուկա մուտք գործելու համար։ Հաջորդ տարի նախատեսում ենք նաև համապատասխան հայկական առևտրի տուն գործարկել Թեհրանում։
-Վերջերս խոսեցիք Գյումրիում «չոր նավահանգիստ» ստեղծելու մասին։ Ո՞ր փուլում է այս ծրագրի իրականացումը։
– «Չոր նավահանգստի» համար այս պահին պատրաստել ենք նախանախագծային փաստաթղթեր։ Այս նախագիծը հավանության է արժանացել կառավարությունում ներդրումային հանձնաժողովի կողմից։ Մենք նախատեսում ենք այս նախագծի տեխնիկատնտեսական հիմնավորումը (իրագործելիության ուսումնասիրություն – խմբ.) ավարտել 2023 թվականի առաջին կիսամյակի ընթացքում։ Մենք նախատեսում ենք, որ ծրագիրը կիրականացվի Գյումրիի օդանավակայանի և Հյուսիս-Հարավ մայրուղու հարևանությամբ գտնվող տարածքում: Այսինքն, մեր կարծիքով, դա լավ լոգիստիկ հանգույց կլինի մեր երկրի համար։
-Կարո՞ղ եք նշել հաջորդ տարի տնտեսության հիմնական մարտահրավերը։ Ի՞նչ է սպասվում այս ոլորտում 2023 թվականին։
-2022 թվականը բավականին բարդ տարի էր թե՛ տնտեսական մարտահրավերների, թե՛ աշխարհի ընդհանուր աշխարհաքաղաքական իրավիճակի առումով, բայց, իմ կարծիքով, այն թվերը, որ մենք տեսնում ենք այսօր, ցույց են տալիս, որ մենք հաջողությամբ հաղթահարել ենք այդ մարտահրավերները և կարողացել ենք առավելագույնը ստանալ։ Ենթադրվում է, որ 2023 թվականը ոչ պակաս դժվարին է լինելու, քան ընթացիկ տարին։ Բայց այն տեմպը, որը մենք ձեռք ենք բերել, և մեր նախատեսած ծրագրերն ու նախագծերը, և ընթացիկ նախագծերը թույլ կտան մեզ բավականին արդյունավետ աշխատել 2023 թվականին ևս։
